Nhập Tên cần tra
休
Âm Hán Việt: hu, hưu
Âm Pinyin: xiū ㄒㄧㄡ
Tổng nét: 6
Bộ: nhân 人 (+4 nét)
Lục thư: hội ý
Hình thái: ⿰亻木
Nét bút: ノ丨一丨ノ丶
Thương Hiệt: OD (人木)
Unicode: U+4F11
Độ thông dụng trong Hán ngữ cổ: rất cao
Độ thông dụng trong tiếng Trung hiện đại: rất cao
Âm Pinyin: xiū ㄒㄧㄡ
Tổng nét: 6
Bộ: nhân 人 (+4 nét)
Lục thư: hội ý
Hình thái: ⿰亻木
Nét bút: ノ丨一丨ノ丶
Thương Hiệt: OD (人木)
Unicode: U+4F11
Độ thông dụng trong Hán ngữ cổ: rất cao
Độ thông dụng trong tiếng Trung hiện đại: rất cao
Ấm áp — Một âm là Hưu.
Từ điển phổ thông
1. nghỉ ngơi
2. thôi, dừng
3. tốt lành
2. thôi, dừng
3. tốt lành
Từ điển trích dẫn
1. (Danh) Việc tốt lành, phúc lộc. ◇Chiến quốc sách 战国策: “Hưu tẩm giáng ư thiên” 休祲降于天 (Ngụy sách tứ 魏策四) Phúc họa là từ trời giáng xuống.
2. (Danh) Họ “Hưu”.
3. (Động) Nghỉ ngơi. ◎Như: “hưu giá” 休假 nghỉ phép. § Phép nhà Đường, làm quan cứ mười ngày được nghỉ một ngày gọi là “tuần hưu” 旬休. ◇Âu Dương Tu 欧阳修: “Hành giả hưu ư thụ” 行者休于树 (Túy ông đình kí 醉翁亭记) Kẻ bộ hành nghỉ dưới cây.
4. (Động) Thôi, ngưng, ngừng, ngớt. ◎Như: “hưu học” 休学 thôi học, “tranh luận bất hưu” 争论不休 tranh luận không ngớt.
5. (Động) Lui về, thôi không làm chức việc nữa. ◎Như: “bãi hưu” 罢休 bãi về, “hưu trí” 休致 tới tuổi già thôi làm việc. ◇Bạch Cư Dị 白居易: “Quan đồ khí vị dĩ am tận, Ngũ thập bất hưu hà nhật hưu?” 官途气味已谙尽, 五十不休何日休 (Tự vấn 自问) Mùi vị quan trường đã rõ hết, Năm mươi tuổi không lui về thì ngày nào lui về?
6. (Động) Bỏ vợ, (chồng) hủy bỏ hôn nhân. ◇Hồng Lâu Mộng 红楼梦: “Phượng Thư đạo: Như kim chỉ danh đề ngã, yêu hưu ngã” 凤姐道: 如今指名提我, 要休我 (Đệ lục thập bát hồi) Phượng Thư nói: Nay người ta chỉ đích danh tôi, định muốn bỏ tôi.
7. (Động) Vui, mừng. ◇Thi Kinh 诗经: “Kí kiến quân tử, Ngã tâm tắc hưu” 既见君子, 我心则休 (Tiểu nhã 小雅, Tinh tinh 菁菁) Đã gặp quân tử, Lòng ta vui mừng.
8. (Tính) Tốt đẹp. ◎Như: “hưu triệu” 休兆 điềm tốt, “hưu đức” 休德 đức tốt.
9. (Phó) Đừng, chớ. ◇Tây sương kí 西厢记: “Hồng nương, hưu đối phu nhân thuyết” 红娘, 休对夫人说 (Đệ nhất bổn 第一本, Đệ tam chiết) Hồng nương, đừng thưa với bà nữa.
10. (Trợ) Dùng cuối câu: đi, đây, thôi. ◇Thủy hử truyện 水浒传: “Vũ Tùng tiếu đạo: Khước tài khứ đỗ lí phát nhất phát. Ngã môn khứ hưu!” 武松笑道: 却才去肚里发一发. 我们去休! (Đệ nhị thập cửu hồi) Võ Tòng cười nói: Vừa rồi trong bụng đã thấy vững. Chúng ta đi thôi!
2. (Danh) Họ “Hưu”.
3. (Động) Nghỉ ngơi. ◎Như: “hưu giá” 休假 nghỉ phép. § Phép nhà Đường, làm quan cứ mười ngày được nghỉ một ngày gọi là “tuần hưu” 旬休. ◇Âu Dương Tu 欧阳修: “Hành giả hưu ư thụ” 行者休于树 (Túy ông đình kí 醉翁亭记) Kẻ bộ hành nghỉ dưới cây.
4. (Động) Thôi, ngưng, ngừng, ngớt. ◎Như: “hưu học” 休学 thôi học, “tranh luận bất hưu” 争论不休 tranh luận không ngớt.
5. (Động) Lui về, thôi không làm chức việc nữa. ◎Như: “bãi hưu” 罢休 bãi về, “hưu trí” 休致 tới tuổi già thôi làm việc. ◇Bạch Cư Dị 白居易: “Quan đồ khí vị dĩ am tận, Ngũ thập bất hưu hà nhật hưu?” 官途气味已谙尽, 五十不休何日休 (Tự vấn 自问) Mùi vị quan trường đã rõ hết, Năm mươi tuổi không lui về thì ngày nào lui về?
6. (Động) Bỏ vợ, (chồng) hủy bỏ hôn nhân. ◇Hồng Lâu Mộng 红楼梦: “Phượng Thư đạo: Như kim chỉ danh đề ngã, yêu hưu ngã” 凤姐道: 如今指名提我, 要休我 (Đệ lục thập bát hồi) Phượng Thư nói: Nay người ta chỉ đích danh tôi, định muốn bỏ tôi.
7. (Động) Vui, mừng. ◇Thi Kinh 诗经: “Kí kiến quân tử, Ngã tâm tắc hưu” 既见君子, 我心则休 (Tiểu nhã 小雅, Tinh tinh 菁菁) Đã gặp quân tử, Lòng ta vui mừng.
8. (Tính) Tốt đẹp. ◎Như: “hưu triệu” 休兆 điềm tốt, “hưu đức” 休德 đức tốt.
9. (Phó) Đừng, chớ. ◇Tây sương kí 西厢记: “Hồng nương, hưu đối phu nhân thuyết” 红娘, 休对夫人说 (Đệ nhất bổn 第一本, Đệ tam chiết) Hồng nương, đừng thưa với bà nữa.
10. (Trợ) Dùng cuối câu: đi, đây, thôi. ◇Thủy hử truyện 水浒传: “Vũ Tùng tiếu đạo: Khước tài khứ đỗ lí phát nhất phát. Ngã môn khứ hưu!” 武松笑道: 却才去肚里发一发. 我们去休! (Đệ nhị thập cửu hồi) Võ Tòng cười nói: Vừa rồi trong bụng đã thấy vững. Chúng ta đi thôi!
Từ điển Thiều Chửu
① Tốt lành.
② Nghỉ ngơi, phép nhà Ðường, các người làm quan cứ mười ngày được nghỉ một ngày gọi là tuần hưu 旬休.
③ Thôi nghỉ, như bãi hưu 罢休 bãi về.
④ Về nghỉ, làm quan già về nghỉ gọi là hưu trí 休致.
⑤ Cái tờ bỏ vợ gọi là hưu thư 休书.
② Nghỉ ngơi, phép nhà Ðường, các người làm quan cứ mười ngày được nghỉ một ngày gọi là tuần hưu 旬休.
③ Thôi nghỉ, như bãi hưu 罢休 bãi về.
④ Về nghỉ, làm quan già về nghỉ gọi là hưu trí 休致.
⑤ Cái tờ bỏ vợ gọi là hưu thư 休书.
Từ điển Trần Văn Chánh
① Nghỉ, nghỉ ngơi, thôi, ngừng, ngớt: 休学 Nghỉ học; 休假 Nghỉ phép; 争论不休 Tranh luận không ngớt; 日夜不休 Ngày đêm không nghỉ;
② Xong, kết thúc;
③ Đừng, chớ: 闲话休提 Đừng nói chuyện phiếm; 休要胡言乱语 Chớ nên nói bậy;
④ (cũ) Từ bỏ, thôi (vợ): 休妻 Bỏ vợ;
⑤ (văn) Vui. 【休戚相关】hưu thích tương quan [xiu-qixiangguan] Vui buồn có nhau;
⑥ Bóng cây: 依松柏之馀休 Nương theo bóng mát của cây tùng cây bá (Hán thư);
⑦ Việc tốt: 休祲降于天 Điềm của việc tốt việc xấu là ở trên trời giáng xuống (Chiến quốc sách);
⑧ Trợ từ cuối câu: 既是有贼, 我们去休 Đã có giặc, chúng tôi đi đây (Thuỷ Hử truyện).
② Xong, kết thúc;
③ Đừng, chớ: 闲话休提 Đừng nói chuyện phiếm; 休要胡言乱语 Chớ nên nói bậy;
④ (cũ) Từ bỏ, thôi (vợ): 休妻 Bỏ vợ;
⑤ (văn) Vui. 【休戚相关】hưu thích tương quan [xiu-qixiangguan] Vui buồn có nhau;
⑥ Bóng cây: 依松柏之馀休 Nương theo bóng mát của cây tùng cây bá (Hán thư);
⑦ Việc tốt: 休祲降于天 Điềm của việc tốt việc xấu là ở trên trời giáng xuống (Chiến quốc sách);
⑧ Trợ từ cuối câu: 既是有贼, 我们去休 Đã có giặc, chúng tôi đi đây (Thuỷ Hử truyện).
Từ điển Nguyễn Quốc Hùng
Thôi. Ngừng lại — Nghỉ ngơi — Thôi việc, nghỉ việc — Thôi vợ, bỏ vợ — Vui vẻ — Tên người, tức Lê Văn Hưu, học giả đời Trần, người làng Phủ Lí huyện Đông Sơn tỉnh Thanh Hoá, đậu Bảng nhãn năm 18 tuổi, tức năm 1247, niên hiệu Thiên Ứng. Chính Bình 16, làm quan tới Binh bộ thượng thư, tức Nhân uyên hầu, sau lại sung chức Hàn lâm viện Học sĩ, kiêm Quốc sử viện Giám tu. Ông vâng mệnh vua Trần Thái Tông, soạn bộ Đại Việt Sử Kí , hoàn tất năm 1272, niên hiệu Thiệu Long 15 đời Thái Tông.